Z historii Koła Łowieckiego „Diana” w Chrzanowie

Początki działalności Koła
Od 1946 roku, podobnie jak w innych regionach kraju, Starostwo Powiatowe w Chrzanowie wydzierżawiało myśliwym podległe tereny w celach łowieckich. Dzierżawą objęte były miejscowości gminne z przyległymi wsiami, polami, niewielkimi laskami prywatnymi, z wyłączeniem terenów Lasów Państwowych.
W południowo-wschodnim rejonie ziemi chrzanowskiej łowiska dzierżawili między innymi:
Chrzanów Kąty (ok. 900 ha) – Ignacy Kurek
Kościelec (ok. 900 ha) – Antoni Niemczyk
Płaza (ok. 800 ha) – Piotr Chrząścik
Regulice (ok. 1200 ha) – Antoni Mazgaj
Rozkochów (ok. 800 ha) – Władysław Starzycki
Kwaczała (ok. 700 ha) – Władysław Starzycki
Źródła (600 ha) – Adam Stanik
Jankowice (600 ha) – Adam Stanik
Olszyny (300 ha) – Adam Stanik
Już w 1948 roku prywatni dzierżawcy sąsiadujących terenów łowieckich podjęli starania o połączenie i wspólną dzierżawę łowisk dążąc do założenia koła łowieckiego w celu wspólnego prowadzenia gospodarki łowieckiej. U podłoża tych działań leżała szeroko zapowiadana zmiana uregulowań prawnych w zakresie wykonywania łowiectwa, podziału kraju na obwody i ich wydzierżawiania wyłącznie kołom łowieckim.
W dniu 12 marca 1951 roku, myśliwi: Piotr Chrząścik, Kazimierz Kaczor, Ignacy Kurek, Antoni Niemczyk, Bronisław Przedpełski, Adam Stanik i Marian Tada, jako dzierżawcy prywatnych łowisk spotkali się na zebraniu założycielskim i zawiązali koło łowieckiego pod nazwą Robotnicze Koło Łowieckie „Lis” w Chrzanowie.
Na zebraniu założycielskim powołano pierwszy Zarząd Koła. Prezesem Zarządu Koła został wybrany Kazimierz Kaczor, zasłużony chrzanowski myśliwy, z zawodu ślusarz. Funkcję wice prezesa pełnił Antoni Niemczyk, również z chrzanowa i z zawodu ślusarz. Łowczym był Piotr Chrząścik z Płazy z zawodu elektromonter, delegat Powiatowej Rady Łowieckiej w Chrzanowie. Sekretarzem – Bronisław Przedpełski z Chrzanowa, sekretarz Powiatowej Rady Łowieckiej w Chrzanowie. Skarbnikiem – Adam Stanik, myśliwy pracownik administracyjny kopalni w Sierszy. Gospodarzem łowiska był Bolesław Rusek, właściciel restauracji myśliwskiej w Chrzanowie.
Od wyboru pierwszego zarządu, w Kole nieprzerwanie funkcjonował organ kontrolny – Komisja Rewizyjna. Pierwszym przewodniczącym Komisji Rewizyjnej był Marian Tada, z zawodu urzędnik. Po założeniu Koła, w tym samym dniu skierowali oni do Wojewódzkiej Rady Łowieckiej w Krakowie zgłoszenie założenia koła.
Warto zauważyć, że zebranie założycielskie Koła odbyło się na półtora roku przed wejściem w życie dekretu Rady Ministrów (zatwierdzonego przez Radę Państwa) o prawie łowieckim z 29 października 1952 roku (Dz.U. 1952 Nr 44, póz. 300). Dekret ten stanowił przełomowe wydarzenie w historii łowiectwa. Określał zasady działalności łowieckiej w Polsce jako planowe gospodarowanie zwierzyną, zgodnie z potrzebami gospodarstwa narodowego i ochrony przyrody, likwidował uzależnienie prawa polowania od własności gruntu i znosił możliwość dzierżawy łowisk przez osoby prywatne. Dekretem tym określono podział obszaru całego państwa na obwody łowieckie oraz zasady ich wydzierżawiania. Jednocześnie upaństwawiał on zwierzynę w stanie wolnym.
Obowiązujący od 1 maja 1953 roku Statut PZŁ w miejsce stowarzyszeń łowieckich wprowadzał koła łowieckie, jako podstawową komórkę organizacyjną, z obowiązkową przynależnością do nich myśliwych.
Formalną decyzje o rejestracji Koła Łowieckiego „Lis” w Chrzanowie władze Polskiego Związku Łowieckiego wydały 5 grudnia 1952 roku. Pomimo monitów i starań, koło otrzymało ją dopiero 18 sierpnia 1953 roku, dziewięć miesięcy od wydania i niespełna dwa i pół roku od zgłoszenia założenia.

W dokumencie tym czytamy:
Krakowska Wojewódzka Rada Łowiecka stwierdza niniejszym, że Stowarzyszenie pod nazwą „Robotnicze Kółko Łowieckie „Lis” w Chrzanowie zostało zarejestrowane w Wojewódzkiej Radzie Łowieckiej pod nr 64.
Kraków, 5 grudnia 1952 r.
Inspektor Wojewódzkiej Rady Łowieckiej
Czesław Skowron

Opóźnienie wydania decyzji o rejestracji i wstrzymanie jej przekazania do koła, wynikało z aktywnych działań nowo zawiązanego na ziemi chrzanowskiej koła łowieckiego, którego członkami byli pracownicy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Chrzanowie. Dążyli oni do uzyskania jak największej powierzchni własnego obwodu i przejęcia łowisk Kąty oraz Balin, dzierżawionych od 1946 roku przez Ignacego Kurka, które miały wejść w skład obwodu Koła Łowieckiego „Lis” w Chrzanowie. Ostatecznie zrezygnowano z łowiska Balin uzyskując pewnego rodzaju kompromis.
Wielką zasługą pierwszego Zarządu Koła było doprowadzenie do jego rejestracji i uzyskanie obwodu w tych trudnych czasach.
W 1953 roku w skład nowego Zarządu Koła na dwuletnią kadencję weszli: prezes Piotr Chrząścik, wiceprezes Antoni Niemczyk, łowczy Ferdynad Tschop, sekretarz Marian Klimczak, skarbnik Marian Tada. Gospodarzem łowiska był Ryszard Niewięcz.

Kolo Łowieckie „Lis” w Chrzanowie
początkowo dzierżawiło dwa graniczące ob­wody łowieckie nr 105 i nr 108, składające się z miejscowości uprzednio dzierżawionych prywatnie przez członków założycieli Koła oraz myśliwych, którzy do nich dołączyli.
Zewnętrzna granica obu obwodów biegła torami PKP od Chrzanowa do Trzebini, dalej Okleśnej do rzeki Wisły, Wisłą do Mętkowa, a następnie drogą Mętków gościńcem królew­skim do rzeki Płazianki, następnie do granicy miejscowości Płaza i dalej w kierunku Zagó­rza do Pogorzyc i do drogi Stela-Chrzanów, dalej drogą do Chrzanowa do drogi Podwale w kierunku Trzebini zamykając okrąg obu obwodów.
Pierwszy obwód łowiecki – nr 105 o powierzchni 5330 ha – utworzono z łowisk: Kościelec, Płaza i Regulice. Obwód – nr 108, o powierzchni 3250 ha obejmował łowiska: Jankowice, Kwaczała, Olszyny Rozkochów i Źródła.
Z pierwotnie dzierżawionych terenów utracono łowisko Kąty o łącznej po­wierzchni 2420 ha na rzecz Koła Łowieckiego „Fablok” w Chrzanowie (późniejsze K.Ł. „Żuraw” w Chrzanowie).
W pierwszych latach działalności Koło liczyło 16-26 członków. W kolejnych latach do Koła wstępowali nowi członkowie, wśród których przeważali robotnicy, rolnicy i rzemieślnicy.
W pierwszych latach działalności Koła na terenie dzierżawionych obwodów do licznych gatunków zwierzyny należały kuropatwy, bażanty, zające i lisy. Występo­wanie dzikich kaczek koncentrowało się głównie na zakolach Wisły, potoku Chechło i małych oczkach wodnych. Dość liczne były cietrzewie, które w obwodzie miały stałe tokowiska. Ze zwierzyny grubej nielicznie występowały dziki, jelenie i samy.
Pierwsze polowania w Kole organizowano w 1953 roku na kuropatwy, kaczki i lisy. W tym samym roku obyło się także pierwsze polowanie na zające. W 1954 roku na polowaniu zbiorowym w lesie Mętkowskim koledzy Zdzisław Chrząścik i Władysław Marceliński upolowali pierwsze w Kole dwa dziki.
Od założenia Koła nie polowano na samy ze względu na jej niską liczebność. W 1955 roku Nadleśnictwo w Chrzanowie wydało po raz pierwszy zgodę na upolo­wanie dwóch saren (rogacza i kozy). Plan ten wykonano.
W tym okresie w Kole jedynym selekcjonerem był Piotr Chrząścik, który uprawnienia uzyskał w 1954 roku i posiadał broń o lufach gwintowanych.
W latach 1955-1956 Zarząd Koła tworzyli: prezes Piotr Chrząścik, wiceprezes Jan Bębenek, łowczy Ferdynand Tschop, sekretarz Marian Klimczak i skarbnik Ma­rian Tada.
W 1955 roku w Kole wprowadzono podział myśliwych na zespoły gospodarcze (tzw. „trójki gospodarcze”), co służyło sprawniejszej organizacji zadań z zakresu gospodarki łowieckiej i zwiększeniu skuteczności ochrony łowisk.
W latach 1956-1957 w Zarządzie Koła stanowili: prezes Jan Bębenek, łowczy Piotr Chrząścik, sekretarz Marian Klimczak, skarbnik Marian Tada, a gospodarzem łowiska był Ryszard Niewięcz.
Od 1957 roku do marca 1959 roku funkcję w zarządzie koła pełnili: prezes Piotr Chrząścik, łowczy Adam Stanik, sekretarz Marian Klimczak, skarbnik Władysław Głowacki. Gospodarzem łowiska był Ryszard Niewięcz.
W drugiej połowie lat pięćdziesiątych, Koło jako jedno z pierwszych w woje­wództwie krakowskim prowadziło hodowlę bażanta. Podłożem hodowli było odzyskiwanie jaj bażancich pochodzących z wykoszonych gniazd, które odkupywano lub zbierano, a następnie podkładano kurom domowym do wylęgu. Młode (kilkutygo­dniowe) bażanty wypuszczano do łowiska. W 1959 roku, po pokonaniu wielu prze­ciwności, prób i eksperymentów, na skutek ogromnego zaangażowania społecznego członków Koła, dokonano pierwszego zasiedlania obwodu bażantami w rejonie Jankowic i Olszyny. Opiekunami tej akcji byli Stanisław Cudak i Jan Cygan.
Lata pięćdziesiąte XX wieku w Kole, pomimo wielu trudności i złożonych stosunków, na ogół cechowała wzajemna życzliwość i zrozumienie wśród myśliwych. Brak było poważniejszych zatargów i naruszenia dyscypliny organizacyjnej, mimo różnicy zdań i różnego spojrzenia na łowiectwo i działalność Koła.
Na polowania zapraszano się wzajemnie, organizowano w grupach wspólne pokoty, a ło­wy kończono ogniskiem i bie­siadą myśliwską. Z czasem pomiędzy członkami koła za­wiązywały się wzajemne sym­patię i przyjaźnie.
Przez długie lata wiodącą rolę w Kole jako prezes i łow­czy sprawował Piotr Chrząścik, który konsekwentnie dążył do poprawy dyscypliny organiza­cyjnej w Kole, poziomu etyki oraz rzetelnego wykonywania zadań gospodarczych przez myśliwych. W początkowym okresie działalności ważną rolę w Kole pełnili także inni człon­kowie, a zwłaszcza Antoni Niemczyk, Adam Stanik, Ma­rian Tada, Ferdynad Tschop oraz Bronisław Przedpelski.
W 1959 roku (od marca do grudnia) w zarząd koła zasiadali: prezes Piotr Chrząścik, łowczy Ryszard Niewięcz, sekretarz Ferdynand Tschop, skarbnik Władysław Głowacki. Gospodarzami łowisk byli: Adam Stanik i Stanisław Matusik.
Ważnym wydarzeniem z zakresu prawodawstwa łowieckiego było ogłoszenie 17 czerwca 1959 roku ustawy „o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie ło­wieckim”, która na wiele lat określała prawne zasady działalności myśliwych i roli łowiectwa. Na mocy ustawy uznano zwierzynę za własność państwa, a podstawę gospodarki łowieckiej podporządkowano gospodarce narodowej i oparto o „planową hodowlę bogatego i urozmaiconego zwierzostanu zgodnie z rozwojem rolnictwa, leśnictwa oraz szeroko pojętej ochrony przyrody”.

dział w budowie